Bacak Estetiği Ameliyatı: Nedir? Kimlere Yapılır? Sonrası?

Bacaklarda asimetrik görünüm, kozmetik olarak şekil bozukluğu olması fiziksel veya ruhsal durumu bozabilmenin yanında ileri dönem veya yaşlarda eklemlerde kireçlenme ve diğer eklemlerde de deformitelere yol açabilir. Bu şekil bozuklukları yağlanma veya cilt ile alakalı olma durumunda plastik cerrahi ile çözülürken kemik ve kas kaynaklı problemler sadece ortopedik cerrahi ile düzelir.

Bacak Estetiği Ameliyatı Nedir?

Tüm kas iskelet sistemi birbiri ile bağlantılı ve sistemik bir bütünlük içinde çalışmaktadır. Bacaklardaki şekil bozukluğu başta estetik kaygıları ön plana çıkarsada uzun dönemde birçoğunda özellikle eklemde sekonder sorunlara yol açmaktadır. Örneğin tek taraflı kısa bacak uzun dönemde hem bel fıtıklarına hem de diğer normal bacak eklemlerinde kireçlenmeye yol açar.

Aynı şekilde dizlerde X ve O bacak sadece dizlerde değil diğer eklemlerde de uzun dönemde sorunlara yol açabilmektedir. Bu nedenlerle bu ameliyatları sadece estetik ameliyat olarak görmemeli, eklem koruyucu ve daha fonksiyonel eklem ve kemik cerrahileri olarak da görülmelidir. Bu makalede kalçadan ayağa kadar tüm alt ekstremitede görülen, estetik, kozmetik ve ayrıca fonksiyonel sorunlara yol açan ortopedik hastalıklar anlatılacaktır.

Bacak Estetiği Ameliyatı Kimlere Yapılır?

Kalça Çıkığı: Tek veya çift taraflı olabilir. Özellikle tek taraflı olanlar aksayarak yürümeye ve kozmetik görünüm bozukluğuna yol açar. Yine çift taraflı olanlarda bacaklarda eşitsizlik olmasada geniş basen ve ördek vari yürüyüş bozukluğuna yol açar. Özellikle ileri tek taraflı kalça çıkıklarda her iki diz, her iki kalça ve bel bölgesinde ileri yaşlarda kesinlikle ciddi kireçlenmelere yol açmaktadır.

Kalça Eklemi Aşırı Femoral Anteversiyon: Kalça ekleminde uyluk kemiğine ait topuz yanı femur başı asetabulum denilen yuvaya 15-20 derece hafif öne doğru açı ile yerleşir. Bu açının aşırı fazla olması yürüme esnasında ayakların ve dizlerin içe dönmesine yol açarak kozmetik deformite ile yürüyüş bozukluğuna yol açar. Çocukluk döneminde koşarken ayakların birbirine çarpmasına ve sık düşmelere yol açabilir. İçe dönük ayak şikayetleri ön plandadır.

Kalça Eklemi Aşırı Femoral Retroversiyon: Kalça ekleminde hafif öne doğru olması gereken açılanmanın aşırı az olması yani retroversiyonda olması durumudur. Anteversiyon probleminin tersidir ve daha az görülür. Burada ayaklar ve diz aşırı diz dışa dönüktür. Dizler çok fark edilmese de ayakların aşırı dışa dönük olarak durması ve yürüme esnasında ayak iç kısımlarının aşırı görünür olması kozmetik rahatsızlığa ve yürüyüş bozukluğuna yol açar. Kalça da hafif retroversiyonu olanlar futbolcular ayak içi ile rahat vurma yeteneğine sahip olabilirler. Fakat fazlası bırak koşmaya yürümeye bile engel olabilir.

Bacaklarda Kısalık: Bacaklarda kısalık tek taraflı çift taraflı olabilir. Bu kısalık femur denilen uyluk kemiğinden de kaynaklanabilir tibia denilen uyluk kemiğinden de kaynaklanabilir. Özellikle tek taraflı kısalıklar kozmetik sorunlar yanında diz, kalça ve bel eklemlerinde kireçlenmelere yol açabilmektedirler. Bu uzunluk farkları eklemlerde kireçlenme dışında bazı kaslarda kısalık ve hareket sisteminde esneklik kaybına da yol açabilir.

X Bacak Deformitesi: Diz eklemlerinde Genu Valgus denilen şekil bozukluğudur. Çarpık bacak olarak da isimlendirilir. Kozmetik deformite yanında diz eklemlerinde kıkırdak aşınmaları sık görülür. Sebepleri genetik kaynaklı olabileceği gibi, raşitizm, paget hastalığı, büyüme plak problemleri, osteogenesis imperfekta, travma, aşırı kilo veya metabolik hastalıklara bağlı olabilir. 

O Bacak Deformitesi: Diz eklemlerinde Genu Varum denilen şekil bozukluğudur. Parantez bacak olarak isimlendirilir. Halk arasında futbolcu bacağı olarakta isimlendirilir. Fakat patolojik olduğu ve ileride diz eklem sorunlarına yol açtığı çok bilinmemektedir. Özellikle tüm vücut yüklerinin diz ekleminin iç kısmına yani medialine aktarılarak erken dönemde diz kireçlenmesi ve menisküs yırtıklarına yol açmaktadır. Yine genetiksel olabileceği gibi D vitamin eksikliği, Blount hastalığı, kemik ve büyüme plak displazileri, travma, aşırı kilo, metabolik hastalıklar, kireçlenme ve menisküs kayıpları nedeniyle genu varum deformitesi gelişebilir.

Patella Alta: Diz kapağı yerleşimi aşırı yukarıda olup ağrı ile birlikte diz eklemi şekil ve kontur bozukluğuna yol açabilir.

Patellla Baja: Diz kapağının aşırı aşağıda yerleşmesi nedeni ile olur. Patella baja veya alta patellar tendonun kısa veya uzun olması nedeniyle olur.

Diz Kapağı Dizim Bozukluğu: Sık görülür. Diz kapağının pateller tendon aracılığı ile kaval kemiğine yapışma yeri aşırı dışarda yani aşırı lateraldedir.  Kozmetik olarak özellikle tendonun iç ve dış tarafında yağ dokusu tepeleşmeleri ile pateller tendon kontürleri veya hatları kaybolur. Hastalar genellikle diz görünümlerinde bir gariplik, şekilsizlik hissetseler de genellikle 25-30’lu yaşlarda diz kapağı kireçlenmesine bağlı ağrı şikayeti ile başvurma ihtimalleri yüksektir.

Tibial Torsiyon: Kaval kemiğinde içe (internal) veya dışa (eksternal) doğru aşırı rotasyon olma durumudur. Sıklıkla içe rotasyon fazlalığı görülür ve çarpık ayak görünümüne yol açar. Ayak uçlarının birbirine çarpması sonucu sık düşme görülebilir.

Pes Planus: Ayaklarda düz tabanlık olmasıdır. Rijit (sert) düz tabanlık olabileceği gibi fleksible (esnek) düz tabanlıkta görülebilir. En sık esnek düz tabanlık görülür.

Pes Kavus: Düz tabanlığın tersine çukur taban olarak da isimlendirilir. Ayak taban arkının aşırı yüksek olmasıdır.

Metatarsus Adduktus: İçe doğru ayak nedenlerinden biridir. Ayak tarak kemiklerinin aşırı içe doğru açıklanmasıdır. Ayak şekil bozukluğu dışında normal yürüyüş paterni dede olumsuz etkileri olur.

Halluks Valgus (Başparmak Çıkıntısı): Ayak baş parmaklarda görülen şekil bozukluğudur. Çok sık görülür ve genellikle genetiksel sebeplidir. Yüksek topuk ve dar ayakkabı giyenlerde daha sık görülür.

Çekiç Parmak (Hammer Toe): Ayaklarda özellikle baş parmak dışındaki diğer parmaklarda daha sık görülen parmak ucu eklemlerin deformitesidir. Tokmak veya çekiç şeklinde deformite gelişir. Kozmetik deformite yanında ayakkabı giymede zorluk ve parmaklarda ayakkabı basılarına bağlı yara ve nasır sık görülür.

Bunionette (Serçe Parmak Çıkıntısı): Ayak 5.parmakta tarak kemiğinin dışa doğru büyümesi ve şekil bozukluğudur. Kozmetik olarak geniş taraklı ayaklara yol açmakta ve bası yaraları oluşumuna yol açabilmektedir.

Kimlere Estetik Bacak Ameliyatları Yapılmaz?

• Gebeler
• AİDS Hastaları
• Aktif Otoimmün Hastalıklar
• Ciddi Sağlık Sorunu Olanlar (Kalp ve Böbrek Yetmezliği vb.)
• Kronik İltihaplı Hastalıklar
• Keloid vb. Yara İyileşme Sorunu Olanlar
• Psikolojik Durumun İyi Olmaması
• Yetersiz Kas ve Kemik Dokusu
• Aşırı Obezite / Morbid Obezite

Bacak Estetiği Ameliyatları Nelerdir?

Sebebe yönelik ameliyatın türü değişir. Birçok estetik ameliyatı vardır;

• Femoral Derotasyon Osteotomisi: Kalçada aşırı anteversiyon veya retroversiyon durumunda subtrokanterik bölgeden uyluk kemiğine kesici işlem diğer bir adıyla osteotomi yapılarak rotasyon kusuru düzeltilir.
• Kalça Çıkığı Ameliyatı: Eklem korunmuş ve erken dönemde kalça eklemi yerine yerleştirilir. İleri yaş ve eklem sağlam ise periasetabular osteotomiler yapılır.
• Kalça Protezi: Kalça eklemi bozulmuş ve yaş ilerlemiş ise kalça eklem protezi ile kalça eklemi fonksiyonel hale gelir ve bacak eşitsizliği düzeltilir. 
• Bacak Uzatma Ameliyatı (Limb Lengthening): Bacaklarda tek taraflı veya çift taraflı kısalık olması halinde kapalı manyetik rotlar ile ekstremite uzatma ameliyatı yapılır. Etkili, hızlı ve modern bir tedavi yöntemidir.
• Diz Osteotomileri: X bacak ve parantez bacaklarda tibial ve femoral kemiklerde yapılan ameliyatlardır. Açık kama veya kapalı kama osteomileri yapılabilir. Sıklıkla dize yakın ve kaval kemiğinde yapılır. Buna yüksek tibial osteotomi denir.  Femur denilen uyluk alt uç kısımlarda da osteotomi yapılabilir. Bazen de açılanma fazla ise hem femur hem de tibiaya birlikte eş zamanlı yapılabilir. Bu ameliyatlar angulasyon yani açılandırma yapılan ameliyatlardır. Sıklıkla Genu varum ve valguslardaki (çarpık bacak) angulasyon deformiteleri düzeltilir. Uzun dönem sonuçları başarılıdır.
• Tibial Tüberkül Kaydırma (Fulkerson Osteotomisi): Diz kapağı dizilim sorunu olanlarda patellar tendonun yapışma yeri mediale kaydırılır. 
• Tibial Rotasyonel Osteotomisi; Tibial / kaval kemiğinde aşırı rotasyon olması durumunda tibiaya osteotomi yapılarak rotasyon düzeltilir. 
• Halluks Valgus Cerrahisi: Metatarsal Osteotomileri ve tenotomiler ile başparmak çıkıntıları düzeltilir.
• Küçük Kemik Osteotomisi ve Artrodez: Özellikle çekiç parmak, pençe parmak deformitelerinde uygulanır.
• Bunyonektomi
• Aşil Tendon Uzatma
• Tibialis Posterior Tendon Transferi
• Bunionette Eksizyonu veya Osteotomisi
• Ayak Parmak Uzatma ve Kısaltma Ameliyatları
• Epifizyodez Ameliyatları

Bacak Estetiği Ameliyatından Sonra Yara İzi Kalır Mı?

Tüm ameliyatlarda cilt kesimi nedeniyle yara izi kalma olasılığı vardır. Fakat bu izin büyüklüğü, görünürlüğü, belli olma derecesini etkileyen birçok faktör vardır. Kullanılan dikiş ipliği, dikiş tekniği, dikiş sıklığı, yara bakımı, beslenme, cilt kalitesi, yapısı gibi birçok faktör vardır. Cildin ve hastanın genel sağlık durumuna göre dikiş ipi, iğnesi ve dikiş tekniği uygulanmalıdır. Kendinden eriyen ve içerde kalan dikişler kullanılmalıdır.

Kalın ip yara izi oluşumunu artırmaktadır. Uygun ip, iğne ve teknik yanında yara iyileşme döneminde özel kremler, kişiye özel yara bakımı ve beslenme ile genellikle yara izi yok denecek kadar az kalabilir. Yara izlerinin tam ten rengini alması ve soğuk havalarda görülen renk değişimleri yaklaşık 6-12 ay arasında düzelir.

Bacak Estetiği Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci Nedir?

Genel olarak iyileşme süreci ameliyat tekniği ve ameliyat bölgesine göre değişir. Fakat ameliyat sonrası gen süreç ve uygulanması gereken tedaviler;

• İlk 48 saat: Ameliyat sonrası ağrı ve ödem için ilaç tedavisi verilir. Bu süre hastanede geçirilir. Özellikle damardan ağrı kesici ve antibiyotikler verilir. Ödemin ve şişliğin azalması içim buz tedavisi ve elastik bandajlar ile kompresyon uygulanmaktadır.
• İlk 2 hafta: Bu süre daha çok istirahat, basit pasif egzersizler, elevasyon ve ödem ile mücadele sürecidir. 2. haftanın sonunda yara temiz ve iyileşmiş ise su temasına izin verilebilir. Pasif egzersizler ile eklem sertliklerinin önüne geçilir.
• 2.-4. Haftalar: Pasif egzersizleri artırma ve aktif kas güçlendirme egzersizlerine başlama. Atel, ortez veya breys bazı durumlarda çıkarılabilir. Hastanın mobilizasyonu ve hafif fiziksel aktiviteleri artırılır.
• 6. Haftadan Sonra: Anlamlı kaynama olur.
• 2. Aydan Sonra: Günlük aktivitelere dönmeye başlanır. 
• 3. Aydan Sonra: Daha aktif ev dışı yaşama başlanır.
• 6. Aydan Sonra: Spora dönüş şeklinde bir iyileşme süreci yaşanır.

Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi Gerekir Mi?

Bu ameliyatların çoğu kas ve iskelet sistemi ile alakalı olduğu için ameliyat sonrası mutlaka hastaya ve yapılan ameliyat türüne göre hastaya özel fizik tedavi programı hazırlanmaktadır. Fizik tedavi ve egzersizler ile temel hedefler;

• Ödem azaltma ve yara iyileşmesini hızlandırma.
• Eklem hareket açıklığını artırma.
• Kas ve bağ dokularında germe ve esneme sağlama.
• Kasları güçlendirme ve kas gücü devamlılığını sağlama.