İçindekiler:
Stres Kırığı Nedir?
Stres kırığı, kemiklerde ayrılmış kırıklara sebep olmayan küçük çatlaklardır. Eğer bir kemik tekrarlayan şekilde üst üste fazla yüke, strese maruz kalırsa öncelikle kemik içinde kanamalar ve ödem sonrasında ise küçük çatlaklar izlenir. Bu kemik yaralanmasına stres kırığı denir. Özellikle sporcularda ve işçilerde çok sık görülür. Bu iki meslek grubunda çalışanlarda ömrünün herhangi bir döneminde stres kırığı geçirme oranı yaklaşık %20 olarak bildirilmiştir.
Stres Kırığı Nedenleri Nelerdir?
Stres kırığı nedeni bir kemiğe tekrarlayan şekilde, dinlenmeden üst üste yüklenilmesidir. Bir nevi kemiğin fazla kullanım yaralanmasıdır. Genellikle fazla yük alan alt ekstremite kemiklerinde görülür. Meslek hastalığı (sporcular ve işçiler), dinlenmeden çalışmak, ayakta uzun süre kalmak, kilo alımı, kötü ayakkabı kullanımı, vitamin eksikleri, kemik erimesi, gebelik ve ilaç yan etkileri en sık nedenler olarak sayılabilir.
Stres Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Stres kırığı olan hasta diğer kırıklardan farklı olarak etkilenen tarafın üzerine yük verebilir, basarak yürüyebilir. En önemli bulgusu ağrıdır. Ağrı aktivite esnasında artar, dinlenmeye geçtikten sonra ise devam eder. Özellikle dinlenme halinde iken belirgindir. Stres kırığı olan kemiğin üzerine hekim tarafından yük verildiğinde (palpasyon) şiddetli ağrı görülür. Ayrıca ağrı dışında şişlik, hareket kısıtlılığı da izlenir. Doğru tedavi edilmeyen stres kırıkları ilerler ve gerçek kırıklara dönüşebilir.
Stres Kırığı Hangi Kemiklerde Görülür?
En sık alt ekstremite kemiklerinde görülür. Bunlar ayak tarak kemikleri, tibia (kaval kemiği), femur (uyluk kemiği), kalkaneus (topuk kemiği), kalça ve omurga kemikleridir. Nadiren, el bileği ve dirsekte de stres kırıkları görülebilir.
Stres Kırığı Tanısı
Kemiklerinde ağrı şikayeti ile ortopedi doktoruna giden hastalara ayrıntılı olarak fizik muayene yapılır. Fizik muayene sonucu stres kırığı şüphesi ile hekim tarafından röntgen (x-ray), MR, tomografi ve kemik yoğunluğu dansitometre (DEXA) tetkiklerinden bir veya birkaçı istenerek stres kırığı tanısı konulmaktadır.
Stres Kırığı Tedavisi
Stres kırığı tedavi için öncelikle cerrahi dışı tedavi yöntemleri kullanılır. Bunların en önemlisi dinlenme, yani kemiğin yükten kurtarılmasıdır. Daha sonra etkilenen kemiğe göre; ilaç tedavileri, buz uygulama, alçı tedavisi ve koltuk değneği ile yükten kesme gibi bir dizi koruyucu tedavi yöntemlerine başvurulur ve hasta gözlem altına alınır. Hastaların çoğunda bu koruyucu tedavi yöntemleri başarılı sonuçlar vermektedir. Bu tedavilerin başarısız olduğu durumlarda ise bir takım cerrahi tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
Stres Kırığı Ameliyatı
Cerrahi tedavi dışındaki tedavi yöntemlerinden fayda görmeyen hastalara uygulanmaktadır. Stres kırıklarında cerrahi tedavilerin bir diğer endikasyonu ise; rehabilitasyon süresinin kısaltılarak, günlük hayata daha kısa zamanda dönmenin sağlanmasıdır. Özellikle profesyonel sporcularda ve elit atletlerde; stres kırıklarında cerrahi uygulamalar tedavide ilk seçenek olarak planlanmaktadır. Stres kırıkları genelde yerinden hareket etmemiş (deplase olmayan) kırıklardır. Bu nedenle kapalı olarak, küçük kesiler ile görüntüleme cihazları (floroskopi) altında ameliyat edilirler. Kemiğin yerine göre; teller, pinler, vidalar ve çiviler ile cerrahi tedavileri günümüzde başarı ile yapılmaktadır. Stres kırığı femur boynunda görüldüğü zaman kalça kırığı ameliyatı gibi vidalama yapılabilir veya ameliyatsız takip edilebilir.
T2 koronal diz MR kesitinde femur lateral kondilde stres kırığı.
T2 sagittal ayak MR kesitinde kuneiform kemikte stres kırığı.
